Lečenje raka dojke je multidisciplinarno. Način i redosled lečenja zavise od kliničke i patohistološke TNM klasifikacije, kao i od prognostičkih i prediktivnih faktora. Odluka o lečenju donosi se konzilijarno.
Lečenje je skoro uvek kombinovano i najčešće se sastoji od pet osnovnih vidova lečenja: hirurgije, radioterapije, hemioterapije, hormonoterapije i imunoterapije. Sve češće se i kod nas u praksi koriste drugi vidovi lečenja, monoklonska antitela, inhibitori neoangiogeneze - ciljana terapija. Redosled i način primene terapijskih postupaka predstavlja terapijski plan. Lečenje se najčešće sprovodi sa dva osnovna cilja: kurativni cilj - izlečenje, stanje bez znakova bolesti, i palijativni cilj - smanjenje simptoma i znakova bolesti u što dužem vremenskom intervalu.
Pre sprovođenja bilo kakve vrste lečenja, neophodna je patohistološka, mikroskopska, potvrda da je reč o raku dojke.
Stadijum 0, I i II leče se primarno hirurški, ovi stadijumi predstavljaju lokalnu odnosno loko regionalnu bolest.
U stadijumu IIIA, IIIB i IIIC-stadijum lokoregionalno odmakle bolesti, lečenje se započinje primenom neoadjuvantne hemioterapije radi smanjivanja tumora i uvećanih limfnih čvorova i prevođenja u operabilni stadijum, nakon čega sledi hirurško lečenje. Ranije se u cilju „down staging“-a sprovodila preoperativna zračna terapija.
IV stadijum bolesti predstavlja metastatsku bolest dojke; primarno je lečenje citostaticima, palijativnom zračnom i hormonskom terapijom; hirurško lečenje se retko koristi, osim u posebnim indikacijama.
Osim navedenih vidova lečenja, zavisno od parametara tumora, statusa limfnih čvorova, statusa steroidnih receptora i HER2neu Ag, menstrualnog statusa, starosti pacijentkinje, itd. lečenje se nastavlja sprovođenjem hormonske terapije, terapije monoklonskim antitelima, lekovima za sprečavanje neoangiogeneze.
Pristup lečenju svakog pacijenta je individualan.
Pacijent učestvuje u donošenju odluke o načinu lečenja.
Hirurg, radiodijagnostičar, medikalni onkolog, radioterapeut, genetičar, onkoplastični-rekonstruktivni hirurg, psiholog, anesteziolog, fizioterapeut predstavljaju tim koji učestvuje u lečenju pacijenta
Lečenje raka dojke može biti lokalno i sistemsko. U lokalne vidove lečenja spadaju hirurško lečenje i radioterapija. Sistemsko lečenje podrazumeva primenu citostatika, hormonsku i imunoterapiju u cilju lečenja raka dojke.
Hirurško lečenje raka dojke.
Uloga hirurgije u lečenju raka dojke je:
U cilju lečenja raka dojke koriste se različite, više ili manje radikalne operacije na dojci.
Kakva vrsta operativnog lečenja može da dodje u obzir kod odredjenog pacijent uslovljena je TNM klasifikacijumom, tj. stadijumom u kome pacijent započinje lečenje a takodje i patohistološkim nalazom.
Tipovi operacija:
Modifikovana radikalna mastektomija po Maddenu podrazumeva uklanjanje dojke sa kožom, očuvanje oba grudna mišića uz disekciju dva sprataaksile.
Poštedna operacija na dojci
Indikacije za poštednu operaciju su: solitarni, jedan tumor u dojci, tumor veličine do 3 cm, bilo koji kvadrant dojke, bilo koji tip karcinoma, klinički N0 i N1. Za izbor operativnog lečenja presudna je odluka bolesnice. Porodična anamneza raka dojke nije kontraindikacija.
Apsolutne kontraindikacije za poštednu operaciju su: prisustvo dva ili više tumora u različitim kvadrantima jedne dojke, udružene sumnjive mikrokalcifikacije, preoperativna trudnoća, zbog nemogućnosti sprovođenja postoperativne zračne terapije, nemogućnost postizanja „zdravih” ivica resekcije.
Prednosti poštedne hirurgije dojke dokazane su i ispitivanjem psihološkog statusa operisanih žena. Novije studije su pokazale da žene kod kojih je sačuvana dojka imaju dobru telesnu šemu, zadovoljstvo lečenjem bez straha od recidiva bolesti Žene kod kojih je sačuvana dojka imaju manje epizoda depresije, anksioznosti i nesanice
Rekonstruktivna hirurgija dojke
Rekonstrukcija dojke može biti primarna i sekundarna.
Primarna rekonstrukcija preporučuje se pacijentkinjama kojima poštedna hirurgija kancera dojke nije indikovana, u slučaju difuznog DCIS (multifokalnost), kod pacijenata bez uznapredovale bolesti kada tumor ne infiltrira kožu i zid grudnog koša, a veći je od 3 cm.
Prednost primarne rekonstrukcije je nada u totalni oporavak, jer žena iz operacione sale izlazi sa dojkom. Primarnom rekonstrukcijom implantacijom proteze ne produžava se značajno tok operacije, postoperativni tok je kraći nego kod sekundarne rekonstrukcije. Očuvanjem kože, a kada tkivo retroareolarnog prostora nije zahvaćeno malignim procesom, i bradavice dojke, postiže se bolji estetski efekat.
Sekundarna rekonstrukcija podrazumeva rekonstrukciju dojke posle mastektomije, u drugom aktu. Može se raditi najranije 3 meseca posle mastektomije, ali se predlaže da pacijentkinja završi sa adjuvantnim lečenjem, hemioterapijom ili radioterapijom i da se nakon toga radi rekonstrukcija. Obično se tada rade i korektivni zahvati na zdravoj dojci u cilju postizanja što bolje simetričnosti.
Rekonstrukcija dojki može se obaviti različitim operativnim tehnikama: ubacivanjem proteze pod kožu ili pod pektoralni mišić ili korišćenjem kožnomišićnih ili samo mišićnih režnjeva (LATISSIMUS režanj, TRAM režanj...), ili kombinacijom proteze i režnjeva.
Apsolutne kontraindikacije za rekonstrukciju dojke su loše opšte stanje pacijenta (internističko-anesteziološko) i tehničko-operativne mogućnosti hirurga. Relativne kontraindikacije su kancer mastitis, IV stadijum bolesti i loš kvalitet kože i mišića, naročito ukoliko se planira i postoperativna zračna terapija.
Dojka predstavlja simbol lepote, seksualnosti i materinstva. Gubitak dojke dovodi do gubitka dostojanstva, ženstvenosti, samopoštovanja, samopouzdanja. Dolazi do narušavanja telesne celovitosti i straha od ponovne pojave bolesti. Sve veći broj poštednih operacija na dojci, ali i razvitak rekonstruktivne hirurgije dojke, vraća oboleloj ženi dostojanstvo, poboljšava joj kvalitet života, pa se ona brže vraća svakodnevnim aktivnostima.