LIMFEDEM I LIMFNA DRENAŽA

Limfa je bezbojna tečnost bogata belančevinama i limfocitima. Funkcija limfe je, sa jedne strane da hrani tkivo, a sa druge da prihvata i eliminiše produkte razgradnje ćelija i druge štetne materije – obavlja detoksikaciju tkiva.

Limfni sistem predstavlja pomoćni put preko koga se tečnost iz međućelijskog prostora vraća u krvotok. Bakterije, virusi i druge patogene čestice dospevaju u limfni sistem i bivaju uništeni u limfnim čvorovima. Još 1912.godine je nobelovac Aleksis Karel dokazao da zdravlje zavisi od limfne cirkulacije, da je limfna stagnacija razlog degeneracije i smrti ćelija odnosno da se u limfnoj cirkulaciji skriva iliksir mladosti i života.

Lmfedem je otok dela tela, najčešće nogu ili ruku, uzrokovan preteranim zadržavanjem limfe. Znakovi koji upozoravaju na pojavu limfedema gornjih ekstremiteta:

osećaj težine u ruci,
osećaj zatezanja u šaci,
primetan otoik na ruci ili šaci,
smanjena pokretljivost ruke,
zatezanje rukava koje ranije niste osećali,
stezanje nakita i
kod pritiska na kožu ruke - ostaje udubljenje.

Činioci koji povećavaju rizik od nastanka limfedema ruke:

povrede kože i mišića,
toplota,
preveliko opterećenje ruke,
veliko povećanje telesne težine,
prekomerno pušenje,
šećerna bolest,
krvni ugrušci,
dugi avionski letovi,
uznapredovali rak u limfnim čvorovima.

Posle svih hiruških intervencija, hemoterapije i zračenja, može doći do pojave edema. Nažalost, kada se jednom razvije limfedem, što je duže prisutan, to je teže smanjiti otok ruke.

Zato treba obavezno raditi limfnu drenažu, posebno kod pacijentkinja koje su imale operaciju dojke. Kod njih se uklanjaju limfni čvorovi u predelu pazuha, što onemogućava vraćanje limfe u krvotok. Učestalost i dužina tretmana zavise od izraženosti edema. Stanje se znatno poboljšava kada se uspostave novi limfni putevi.

Tretman limfedema podrazumeva negu kože, primenu manuelne limfne drenaže, postavljanje kompresivnih bandaža (kompresivno bandažiranje) i posebne vežbe. Vežbe delimo u tri grupe:

osnovne vežbe za limfedem ruke,
vežbe sa loptom i
vežbe sa štapom.

Kod prvog stadijuma limfedema 10 do 14 dana svakodnevno se radi manuelna limfna drenaža, kompresivno bandažiranje i kineziterapija.

Kod drugog stadijuma limfedema 21 do 28 dana svakodnevno se radi manuelna limfna drenaža, kompresivno bandažiranje i kineziterapija.

Kod trećeg stadijuma 28 do 32 dana svakodnevno se radi manuelna limfna drenaža, kompresivno bandažiranje i kineziterapija.

Manuelnom limfnom drenažom sprečava se nastanak trajnih posledica u vidu ograničenja pokretljivosti ruke. Trenutno se postiže smanjenje ili potpuni prestanak bolova, otoka i osećeja nelagodnosti.

Limfna drenaža se ne radi kod stanja akutnog maligniteta, određenih srčanih i bubrežnih obolenja, infekcija i upala.

Tekst priredila:
Viši fizioterapeut Mirjana Đorđević,
salon „Relax“, Vrnjačka Banja

OSNOVNE VEŽBE ZA LIMFEDEM RUKE

1. PREKRŠTENE RUKE

Početni položaj: Stav sedeći,ruke prekrštene u predručenju u visini grudi (1).

Postupak izvođenja vežbe

Lagano pomerajte laktove prema nazad da biste što više približili lopatice (2).
Kod sledećeg ponavljanja prekrstite ruke tako da ruka koja je bila gornja sada bude donja.
Vežbu ponovite 5-6 puta.

2. PRITISKANJE DLANA O DLAN

Početni položaj Sedeći, sa pravim leđima. Dlanovi su stisnuti jedan uz drugi u visini grudi (1).

Postupak izvođenja vežbe

Laganim pokretom naizmenično pritiskamo dlan o dlan i opuštamo.
Vežbu ponoviti 5-6 puta.

3. STISKANJE ŠAKE

Početni položaj Stav može biti uspravan ili sedeći. Ruka kojom se radi je opružena sa dalnon na kolenu, druga pored tela.

Postupak izvoženja vežbe

Naizmenično stiskate jednu pa drugu šaku u pesnicu.
Vežbu ponoviti 5-6 puta svakom rukom.

4. PODIZANJE RUKE

Početni položaj Stav može biti uspravan ili sedeći. Ruka kojom se radi je opružena sa dalnon na kolenu, druga pored tela.

Postupak izvoženja vežbe

Naizmenično stiskate jednu pa drugu šaku u pesnicu.
vežbu ponoviti 5-6 puta po ruci.

5. SAVIJANJE RUKE PROTIV OTPORA

Početni položaj: Stav je sedeći. Jedna ruka je savijena u laktu pod uglom od 90 ° sa dlanom okrenutin ka licu a dlan druge ruke je na podlaktici opružene ruke.

Postupak izvoženja vežbe:

iz početnog položaja opružamo saviijenu ruku a drugom pružamo otpor.
Raditi naizmenično jednom pa drugom rukom.
vežbu ponoviti 5-6 puta po ruci.

VEŽBE SA LOPTOM ZA LIMFEDEM RUKE

1. KRUŽENJE RAMENIMA

Početni položaj: Stav je sedeći, držati loptu na kolenima ispruženim rukama.

Postupak izvođenja vežbe:

Kružite ramenima prema nazad pa zatim prema napred.
Vežbu ponoviti po 5 puta u svakom smeru.

2. KRUŽENJE LOPTOM OKO TELA

Početni položaj: Stav je sedeći, držati loptu pored tela.

Postupak izvođenja vežbe:

Kružite loptom oko tela, krenite zdravom rukom,iza leđa,prihvatite bolesnom,zatim preko trbuha do zdrave ruke.
Vežbu ponoviti po 3 puta u svakom smeru.

3.STISKANJE LOPTE PODLAKTICOM

Početni položaj: Stav je sedeći, držati loptu u lakatnoj jami.

Postupak izvođenja vežbe:

Savijte podlakticu i pritisnite loptu, malo zadržite, a zatim opustite i ruku.
Vežbu ponoviti 7 puta.

4. STISKANJE LOPTE LAKTOM

Početni položaj: Stav je sedeći, držati loptu između tela i lakta savijene ruke.

Postupak izvođenja vežbe:

Pritisnite laktom loptu, malo zadržite, a zatim opustite .
Vežbu ponoviti 10 puta.

5. STISKANJE LOPTE PRSTIMA

Početni položaj: Stav je sedeći, držati loptu na kolenu.

Postupak izvođenja vežbe:

Stisnite prstima zdrave ruke loptu, malo zadržite, a zatim opustite Ceo postupak ponovite bolesnom rukom.
Vežbu ponoviti 10 puta.

6. STISKANJE LOPTE DLANOVIMA

Početni položaj: Stav je sedeći, ruke su opružene, držati loptu između dlanova.

Postupak izvođenja vežbe:

Iz početnog položaja,pritisnite loptu sa oba dlana,zadržite nekliko sekundi,opustite.
Vežbu ponoviti 5-7 puta.

7. ROLANJE LOPTE

Početni položaj: Stav je sedeći, ruke su opružene, držati loptu između dlanova(1).

Postupak izvođenja vežbe:

Iz početnog položaja rolati loptu između ruku (2).
Vežbu ponoviti 5 puta.

VEŽBE SA ŠTAPOM ZA LIMFEDEM RUKE

1. ROTACIJA ŠTAPA

Početni položaj: Stav je sedeći, držati štap sa obe ruke u visini grudnog koša.

Postupak izvođenja vežbe:

Iz početnog položaja okretati štap u jednu pa u drugu stranu.
Vežbu ponoviti 5-6 puta po strani.

2. PREKRŠTANJE RUKE SA ŠTAPOM

Početni položaj: Stav je sedeći, držati štap sa obe ruke u visini grudnog koša.

Postupak izvođenja vežbe:

Iz početnog položaja prekrštati ruke jednu preko druge.
Vežbu ponoviti 5-6 puta.

3. OKRETANJE ŠTAPA

Početni položaj: Stav je sedeći, držati štap po sredini jednom rukom.

Postupak izvođenja vežbe:

Iz početnog položaja okrenuti dlan na dole, a zatim na gore.
Vežbu ponoviti 5-6 puta po ruci.

4.UVRTANJE ŠTAPA

Početni položaj: Stav sedeći, držati štap sa obe ruke u visini grudnog koša.

Postupak izvođenja vežbe:

Iz početnog položaja uvrtati štam prvo jednom a zatim i drugom rukom.
Vežbu ponoviti 5-6 puta.

5.PRIVLAČENJE ŠTAPA

Početni položaj: Stav je sedeći, držati štap sa obe ruke u visini grudnog koša (1).

Postupak izvođenja vežbe:

Iz početnog položaja gurati štap napred i vraćati do grudi (2).
Vežbu ponoviti 5-6 puta.

NAPOMENA:

U TOKU IZVOĐENJA VEŽBI TREBA SE OSEĆATI SAMO BALGO ISTEZANJE RUKE KOJOM SE IZVODI VEŽBA, NIKAKO BOL.
TEK U KASNIJOJ FAZI OPRAVKA RADITI VEŽBE SA OTPOROM.
POSTEPENO POVEĆAVATI BROJ PONAVLJANJA.

Vežbe izvodi:
Snežana Drašković master sporta i fizičkog vaspitanja