Šta je radioterapija?
Radioterapija je grana medicine koja se bavi lećenjem raka primenom visoko energetskih zraka direktno u sam maligni tumor odnosno, neko drugo, željeno mesto (lokalizaciju). Radioterapija se sprovodi zračenjem X zracima, gama zracima, neutronima, protonimai i ostalim izvorima u cilju da se maligni tumor uništi ili da mu se spreči rast.
Radioterapija je uobičajeno lečenja raka. Prema postojećim podacima dva/e od tri pacijenta/kinje se podvrgava radioterapiji bilo kao jedinoj terapiji i/ili u kombinaciji sa ostalim metodama lečenja kao što su hirurško i hemoterapija. Svaki pacijent/kinja su jedinstveni u odabiru lečenja zračanjem, a lekar onkolog radiolog je osoba koja će odlučiti o radioterapiji koja odgovara svakoj pojedinačnoj osobi u konsultaciji sa ostalim članovima tima.
Radioterapija ima dva, podjednako, važna cilja: 1. da kontroliše rast tumora i 2. da smanji, na najmanju moguću meru, oštećenje okolnog zdravog tkiva. Uopšteno govoreći radioterapija može biti sprovedena spolja (ciljano usmeravanje zraka pomoću aparata) i brahiterapija gde se izvor zračenja stavlja u telo i to u blizinu mesta koje se tretira, odatle sprečava rast ili uništava malignitet. Obe tehnike se koriste u lečenju velikog broja različitih vrsta malignih tumora, kao što su rak mozga, dojke, grlića materice, pluća, prostate, creva, itd. Radioterapia se primenjuje i kod leukemije i limfoma.
Kako deluje radioterapija?
Radioterapija koristi usmereni snop zraka, visoke snage, u cilju razgradnje ćelija raka uz minimalno oštećenje zdravog tkiva. Primenom ove terapije oštećuju se strukture ćelija raka, tako što se smanjuje njihova sposobnost da se razmnožavaju, pa one izumiru, a tumor se smanjuje. Na taj način se omogućava da se zdrave ćelije lakše oporave.
Terapija se, najčešće, sprovodi uz primenu aparata pomoću koga se snop zraka usmerava, na obolelo mesto, iz više uglova, kako bi se obuhvatio svaki deo tumora uz primenu propisane doze zračenja. Na osnovu nalaza kompjuterizovane tomografije, magnetne rezonance i ostalih pretraga, radiolog onkolog i ostali članovi tima, sačinjavaju plan lečenja i određuju koja će se tehnika zračenja izabrati, odnosno koja je odgovarajuća za svakog, pojedinačnog, pacijenta/kinju.
Kada se primenjuje radioterapija?
Radioterapija se koristi u lečenju različitih vrsta i lokalizacija raka, kao samostalna i/ili u kombinaciji sa ostalim metodama lečenja.
Radioterapija se koristi:
Ako je propisana radioterapija njene pogodnostii su:
Tok lečenja
Borba sa malignom bolesti je zahtevna i dugotrajna. Kada je reč o radioterapiji tekst koji sledi daje orijentaciju postupaka/koraka kroz koje pacijent/kinja prolazi. Prvi korak: Konsultacija se odnosi na saopštavanje i dogovor koja se vrsta radioterapije preporučuje i da li će biti jedina ili će se kombinovati sa još nekom, šta se od terapije očekuje, kao i koje su nuspojave koje pacijent/kinja mogu iskusiti. Drugi korak: Određivanje tačne lokalizacije tumora i način na koji će se sprovesti zračenje, a podrazumeva pregled ultra zvukom, kompjuterizovanu tomografiju i magnetnu rezonancu. Treći korak: Plan lečenja podrazumeva količinu zračenja koju će pacijent/kinja primiti, na koji način će se zračiti i broj zračenja koji su potrebni da pacijent/kinja prime propisanu dozu zračenja. Četvrti korak: Lečenje počinje i u toku je, što znači da je potrebno, da uz pomoć zdravstvenog osoblja (radio tehničar/ka), upoznate celu proceduru i da je sledite. Peti korak: Šta raditi posle završene radioterapije radiolog onkolog predlaže raspored periodičnih kontrolnih pregleda kako bi se pratili rezultati lečenja. Prvi pregled se obično zakazuje u periodu od jednog do tri meseca, dok se sledeći, uobičajeno, zakazuju na šest meseci.
Nuspojave radioterapije
U toku radioterapije mogu se javiti i ozbiljne nuspojave. One su, najčešće, uzrokovane oštećenjem zdravih ćelija u toku lečenja zračenjem. Nuspojave su rezultat kumulacije zračne terapije, što znači da se javljaju, a mogu i pojačavati tokom lečenja. Nuspojave se kreću od blagih do veoma izraženih i zavise od lokalizacije malignog tumora, stadijuma bolesti, opšteg stanja organizma i primenjene tehnike lečenja. Dve najčešće nuspojave su iritacija ili oštećenje kože u blizini mesta zračenja i zamor. Iritacija kože uključuje suvoću, svrab, ljuštenje i plikove. Zamor može biti blag, ali neki pacijenti/kinje mogu se osećati potpuno iscrpljeno. Ostale nuspojave, uglavnom, zavise od lokalizacije malignog tumora (gubitak kose, suvoća u ustima i grlu, urinarne smetnje i sl.). Svaku promenu koju pacijent/kinja primeti treba da prijavi svom radiologu onkologu.